PROXECTO "NARRATIVA RECUPERADA": LOIS VÁZQUEZ

MANUEL LOIS VÁZQUEZ, NO PROXECTO "NARRATIVA RECUPERADA"

Non parece, de certo, que sexa necesario insistir aquí no pouco sentido que pode ter, no contexto da Historia da Literatura Galega, aquel agudo dito de que "o mellor que se pode facer cós escritores esquecidos é mesmo non lembralos". Abondaría, se cadra, ter en conta que o acontecer cultural, cando, como soe acontecer neste caso, no contexto galego, presenta importantes baleiros no tempo, o único que pon de relevo o carácter traumático do seu desenvolvemento. Os atrancos oficiais para publicar en galego, a falta de editoriais propias, a indiferenza, cando non o menosprezo, do público lector, o baixo nivel escolar dunha escola esencialmente allea... non acreditan necesariamente o suposto demérito dos manuscritos inéditos, da falta de reedicións, de obras esquecidas entre as tearañas dos andeis e alacenas dalgunhas casas da aldea... Por outra banda, a literatura, coma calquera outra manifestación artística, non é en ningún caso o froito espontáneo dun campo ermo. É sempre o resultado dun lento proceso continuado de desenvolvemento das potencialidades creativas dunha cultura, dunha comunidade humana, no que o silencio pode ser un tempo de maduración, recuperable pero nunca esquecible. Alira de Elfe, A Reina Loba e outros relatos de Manuel Lois Vázquez, primeiro volume do proxecto "Narrativa recuperada" dirixido por Modesto Hermida García no Centro Ramón Piñeiro para Investigación en Humanidades, é unha boa proba da importancia e interese deste esforzo obrigado de facer memoria deses témeros silencios dun pasado que non podemos esquecer. Manuel Lois Vázquez non foi, de certo, alleo ás simpatías e circunstancias literarias dos seus propios mestres, nin no ámbito das ideas nin tampouco no da lingua. Resultan, sen dúbida, suficientes neste sentido tanto a súa excesiva dependencia das fontes cultas -en "Alira de Elfe" e "A Reina Loba", por exemplo, Los Reyes Suevos de Galicia de B. Vicetto, A Coruña, 1860-, coma a abusiva presencia de técnicas narrativas propias da literatura oral, nas súas constantes referencias ó oínte -"Prestádeme, pois, atención"..., "Seguídeme"..., "Deixémo-lo camiñar cara a Castro Romeán, e volvámonos ó pazo onde queda Oaria deslumbrante de fermosura"...- e o abuso da peripecia no desenvolvemento da historia. A cobiza coma motor que move o mundo, a presencia do tema clásico do "carpe diem" - Oara: "Gocemos que a vida é corta"- e o seu interese polo mundo aristocrático dun pasado histórico non exento de nobres ideais, poñen ebde ben de relevo a un narrador superador do espírito lánguido que informa á obra romántica, máis interesado no logro dun realismo identificador dun pobo con identidade propia ca cultivador inxenuo dun ruralismo e costumismo tópicos. A resposable da edición, introducción e notas, Mª Teresa Monteagudo Cabaleiro, baixo a dirección de Modesto Hermida García, ofrécenos un interesante "apunte biográfico" sobre o autor, o estudo da súa "obra en verso", da súa "obra narrativa en prosa" e da "lingua da prosa narrativa en galego". A edición "trata de respectar -tal como sinala a propia Mª Teresa Monteagudo- coa maior fidelidade posible os trazos lingüísticos do autor", permitíndose só "alterar determinados aspectos da súa ortografía co fin de facerlle máis doado o texto ó lector actual". M. QUINTÁNS S.